Geneza Międzychodu. Położenie, nazwa, herb.
Tematem wykładu w dniu 11.01.2024r. był ułamek historii naszego miasta: Geneza Międzychodu. Położenie, nazwa, herb. Gościliśmy po raz kolejny mgr Artura Paczesnego, kierownika Muzeum Regionalnego w Międzychodzie, miłośnika historii naszego miasta i nie tylko. Przygotowanie wykładu wymagało z pewnością wiele wysiłku. W prezentacji podziwialiśmy unikatowe ryciny, mapy, teksty, zdjęcia, cofnęliśmy się w wyobraźni do przeszłości.
Położenie i układ przestrzenny Międzychodu.
Charakterystyczne zaplanowanie miasta: owalny plac targowy, wydłużony czworoboczny plac.
Nazwa
1378 – Nazwa Meczichod: Mikołaj z Bytynia zamienia z cystersami z Bledzewa wieś Rokitno za wsie Muchocin i Radgoszcz [źródło APPoznań]
1415 – Nazwa Birbom
1636 – Nazwa Birnbaum: Przywilej Jerzego Unruga dla Cechu Sukienników w Międzychodzie, dokument wystawiony w Międzychodzie [źródło APPoznań]
1553-1583 – Nazwy Międzychodu: 1553 –Miedzichod, 1567- Miedzichoth: Księgi rejestrów poborowych [źródło APPoznań]
1597 – Nazwa Międzychodu – Miedzychod: Jan Ostroróg sprzedaje dobra międzychodzkie Krzysztofowi Unrugowi [źródło APPoznań]
1696 – Przywilej Bogusława Unruga dla Cechu Rybackiego w Miedzychodzie [źródło APPoznań]
1984 – Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, R. Rospond: […] „położenie geograficzne Międzychodu wyjaśnia jednoznacznie tę n. top. Międzychód, bowiem leży w dolinie rz. Warty, na przesmyku między korytem Warty a Jeziorem Miejskim. Okolica jest usiana licznymi jeziorami rynnowymi w pobliżu Puszczy Noteckiej […]”.
1987 – Nazwy miast Polski, K. Rymut: […] „Nazwa pochodzi od wyrazów między, staropolskie miedzy i chód. Wyraz chód mógł oznaczać także ścieżkę, przejście. Być może, iż osada wzięła swą nazwę od przejścia przez Wartę, nad którą miasto leży […]”
1987 – Nazwy miast Wielkopolski, Z.K. Zierhofferowie:[…]” jest bardzo prawdopodobne, że w dawnej polszczyźnie istniał rzeczownik miedzychód, który następnie dał początek kilku nazwom miejscowym […] Nazwa ta jako określająca położenie ma charakter topograficzny […]”.
Herb Międzychodu
Herb Międzychodu przedstawia rozłożystą gruszę w białym polu; między jej konarami umieszczone są czerwone mury miejskie z trzema równymi wieżami. Takie godło znane jest w pieczęciach miejskich począwszy od XVII wieku.
Herb Międzychodu miał na przestrzeni wieków różne oblicza.
- Niemieccy autorzy:
– w ok. poł XIX w. – O. Huppe
– na początku XX w. – F. Vossberg
- Polscy autorzy:
1994 Wygląd herbu wg Herbarza miast polskich
1960 Wygląd herbu wg Miasta polskie w tysiącleciu
1965-1967 Wygląd herbu wg Miasta polskie w tysiącleciu
2003r Wygląd herbu zaprojektowany przez miejscowego artystę plastyka Zdzisława Mleczaka
Herb Międzychodu umieszczano także na pieczęciach i innych przedmiotach:
– Pieczęć miejska Międzychodu używana w XVII-XVIII w., odcisk woskowy z 1731r. [źródło APPoznań]
– Pieczęć miejska Międzychodu używana w XVII-XVIII w., odcisk w sadzy z 1764r. [źródło APPoznań]
– Herb Międzychodu na plombie gwarancyjnej miejskiej do sukna, używanej w XVIII w. [źródło MRM/H/257]
– Pieczęć miejska Międzychodu używana w latach 1793-1806, odcisk w laku na dokumencie z 1801r. oraz tłok [źródło APPoznań]
– List proboszcza międzychodzkiego ks. Jana Maniurki do hr. Arsena Kwileckiego z Kwilcza, 1848r. [źródło APPoznań]
Wykład p. Artura Paczesnego był swoistym zbiorem rozważań. Jak podkreśla, „to tematyka rozległa, grząska, nie obfitująca w pewnik, a jedynie materiał do snucia rozważań, bo o ścisłe ustalenia będzie w tej dziedzinie zawsze trudno. Tak naprawdę nie da się <wyłożyć> systematycznie tylu różnych hipotez i ich wariantów, gdyż nigdy nie byłe one zebrane w całość i nie podjęto rzetelnych badań”.
Badanie historii to naprawdę mrówcza praca, a snucie rozważań jest z pewnością ekscytujące. Mimo wszystko to dobrze, że w dawnych czasach także dbano o zachowanie dokumentacji i jej skrzętne przechowywanie, co pozwala nam dzisiaj cofnąć się do przeszłości i poznać tyle ciekawych faktów historycznych.
Dziękujemy serdecznie i mamy nadzieję na kolejne podróże w przeszłość!
Fot. Roman Gawron
